Đây là bộ sách Văn - Sử học cổ của Trung Quốc. Nó được biên soạn từ bộ gốc TÂY HÁN CHÍ. Tuy nhiên để đúng với tư liệu lịch sử, chúng tôi căn cứ trên các tài liệu căn bản : SỬ KỶ, HÁN THƯ, SỬ KÝ CHỈ NGHI, THẤT QUỐC CHÍ... mà điều chỉnh lại một đôi chỗ. Tất cả những điều chính đều có chú thích
Thời điểm ở đây bắt đầu từ năm thứ hăm bảy đời Tần Thủy Hoàng (-221 – tr. CN) đến năm Hán Hiếu Văn Đế nguyên nhiên (-181 tr. CN), tức là phạm vi bốn mươi năm.
Tây Hán Chí trình bày một bối cảnh rất phức tạp của Lịch sử Trung Quốc vào điểm đó. Phức tạp ở chỗ, nó là kết quả của cuộc đa phần còn sót lại ; nó còn là kết quả của tư tưởng Bách Gia, kết quả của một nền ngữ tự chưa hoàn chỉnh thống nhất.
Chế độ nhà Tần đến hồi tận suy, dân chúng không còn tin tưởng vào chánh sự của triều đại ấy nữa. Bất ngờ một Trần Thắng đứng lên vác giáo đâm vào chế độ nhà Tân, mở màn cho những cuộc khởi nghĩa khác. Từ đó, các quan lại, các anh hùng thảo dã cũng lấy đà mà vươn vai đứng dậy. Hạng Tịch, một anh hùng của Sở đã lãnh đạo phong trào phá bạn Tần, kết quả không đầy ba năm, Hang Tịch đã xóa bỏ chế độ nhà Tần và phong vương hầu cho các tướng lãnh có công. Chế độ phong kiến đã sống lại !
Lưu Bang được Sở Bá Vương Hạng Tịch phong làm Hán Vương, đô đóng ở Nam Trịnh (Ba Thục), là một chư hầu mạnh nhất, có hầu hết binh sĩ và tướng lãnh vốn là người Sơn Đông và Giang Đông, nên họ muốn trở lại cố thổ của họ, bằng cách tuyên bố độc lập với Sở, và khởi binh đánh Sợ để tìm lối thoát về Đông.
Dưới trưởng Hạng Vũ có Phạm Tăng, một bộ óc siêu tuyệt, nhưng Vũ không biết dùng. Thủ hạ của Bang nhiều nhân vật kiệt xuất, Bang nhún nhường đổi đời. Từ ấy Hán Sở tranh hùng. Cuộc chiến kéo dài ngót năm năm. Cuối cùng, Hán thôn tính hết đất đai của Sở và các chư hầu.
Những người có công vẫn được Hán Vương Lưu Bang cấp đất phong vương hậu. Nhưng sau đó không lâu, Lưu Bang tìm cách giết những người được phong vương ấy, và lấy đất lại phong cho con cháu nhà lưu.
Bang chết, Lê Hậu - vợ của Lưu Bang chuyển quyền. Quyền hành của nhà Lưu và đại thần Dân lượt chuyển sang tay họ Lê. Là Hậu chết, công thần và hoàng phối Liên kết nhau giết hết họ Lã, quyền hành trở về với con cháu họ Lưu....
Thời điểm ở đây bắt đầu từ năm thứ hăm bảy đời Tần Thủy Hoàng (-221 – tr. CN) đến năm Hán Hiếu Văn Đế nguyên nhiên (-181 tr. CN), tức là phạm vi bốn mươi năm.
Tây Hán Chí trình bày một bối cảnh rất phức tạp của Lịch sử Trung Quốc vào điểm đó. Phức tạp ở chỗ, nó là kết quả của cuộc đa phần còn sót lại ; nó còn là kết quả của tư tưởng Bách Gia, kết quả của một nền ngữ tự chưa hoàn chỉnh thống nhất.
Chế độ nhà Tần đến hồi tận suy, dân chúng không còn tin tưởng vào chánh sự của triều đại ấy nữa. Bất ngờ một Trần Thắng đứng lên vác giáo đâm vào chế độ nhà Tân, mở màn cho những cuộc khởi nghĩa khác. Từ đó, các quan lại, các anh hùng thảo dã cũng lấy đà mà vươn vai đứng dậy. Hạng Tịch, một anh hùng của Sở đã lãnh đạo phong trào phá bạn Tần, kết quả không đầy ba năm, Hang Tịch đã xóa bỏ chế độ nhà Tần và phong vương hầu cho các tướng lãnh có công. Chế độ phong kiến đã sống lại !
Lưu Bang được Sở Bá Vương Hạng Tịch phong làm Hán Vương, đô đóng ở Nam Trịnh (Ba Thục), là một chư hầu mạnh nhất, có hầu hết binh sĩ và tướng lãnh vốn là người Sơn Đông và Giang Đông, nên họ muốn trở lại cố thổ của họ, bằng cách tuyên bố độc lập với Sở, và khởi binh đánh Sợ để tìm lối thoát về Đông.
Dưới trưởng Hạng Vũ có Phạm Tăng, một bộ óc siêu tuyệt, nhưng Vũ không biết dùng. Thủ hạ của Bang nhiều nhân vật kiệt xuất, Bang nhún nhường đổi đời. Từ ấy Hán Sở tranh hùng. Cuộc chiến kéo dài ngót năm năm. Cuối cùng, Hán thôn tính hết đất đai của Sở và các chư hầu.
Những người có công vẫn được Hán Vương Lưu Bang cấp đất phong vương hậu. Nhưng sau đó không lâu, Lưu Bang tìm cách giết những người được phong vương ấy, và lấy đất lại phong cho con cháu nhà lưu.
Bang chết, Lê Hậu - vợ của Lưu Bang chuyển quyền. Quyền hành của nhà Lưu và đại thần Dân lượt chuyển sang tay họ Lê. Là Hậu chết, công thần và hoàng phối Liên kết nhau giết hết họ Lã, quyền hành trở về với con cháu họ Lưu....
