Với người Việt Nam, Trà đạo là nghệ thuật uống trà mang sắc thái riêng của người Nhật: vừa thưởng thức vị ngon của trà, vừa chiêm nghiệm bản thân qua chén trà. Còn người Nhật, phần động đến với Trà đạo là để lắng tâm, tĩnh tâm. Một số khác, xem Trà đạo là phương tiện để qua đó tìm kiếm hương vị Thiền trong chén trà.
Văn hóa Trà đạo được hình thành và phát triển trong đời sống của người dân Nhật đến nay đã trải qua mấy trăm năm. Sức hấp dẫn của nó vẫn mạnh mẽ, tuy lặng lẽ mà vẫn thu hút được nhiều người, kể cả trong và ngoài nước Nhật.
Triết lý của Trà đạo là triết lý của một “Đạo Sống”, là những lý luận về những tiến trình diễn biến tâm linh có đích đến, một cách chặt chẽ và có hệ thống. Hàm chứa ở đó sự vận dụng tâm nhẫn nại, tâm lặng lẽ, tâm tỉnh giác, để mỗi người tự thông và thể hiện sự cộng thông giữa con người và thế giới xung quanh. Trà đạo xuất hiện là do các vị Thiền sư khai sáng, nên cái “Đạo” trong việc uống trà chính là cái “Đạo của các vị Thiền sư. Cái “Đạo” ấy tỏa sáng, thường hằng, nên bất cứ điều gì mà các Ngài đụng đến thì đều là Đạo cả, chứ không riêng gì về việc uống trà mới gọi là Trà đạo.
Nói là Trà đạo, vì cái duyên của các ngài với chén trà, rồi mượn chén trà làm phương tiện pháp giúp người hậu học. Những người đến với Trà đạo là đến với cái tâm của các vị Thiền sư, tức là đến với “cái chỗ không thể đến được”, cũng có nghĩa là đến với “cái tâm không thể dùng ý thức mà tìm được" của chính mỗi người. Có như vậy thì cái “Đạo” trong Trà đạo mới thường hằng, nếu không như vậy, e rằng sẽ ngăn cách, sẽ khó mà thưởng thức hương vị Thiền trong chén trà ngon !
Chúng tôi không phải là hành giả tu Thiền, cũng không phải là trà nhân của Trà đạo. Chúng tôi chỉ là những người ngưỡng mộ Thiền tông. Trong tâm cảm sâu xa của chúng tôi, hình ảnh các vị Thiền sư chân đi giày có, vai mang bị vải, tay chống gậy Thiền dong ruổi này đây mai đó hoằng hóa độ sanh vẫn mãi là hình ảnh ấn tượng nhất, sinh động nhất và đáng kính trọng nhất trong thế giới con người. Chúng tôi đã từng say mê, thủ vị trước những giai thoại về Thiền, về hành trạng của các Thiền sư và dù vẫn còn mù tăm trước áo nghĩa của Thiền, nhưng luôn được phấn khích, hấp dẫn mỗi khi đọc qua những quảng lục, ngữ lục của chư vị Thiền sư.
Từ ngưỡng mộ và kính trọng, nên nhận thấy những gì có ảnh hưởng của Thiền của Đạo, thi đều là “trân châu, bát bửu” cả. Biên soạn tập sách nhỏ này cũng không ngoài tấm lòng ngưỡng mộ Thiền tông của chúng tôi.
Nội dung tập sách này được chia làm hai phần riêng biệt. Phần một nói về Triết Lý Trà Đạo. Phần hai nói về Văn Hóa Trà Đạo. Thực tình tư liệu về Trà Đạo Nhật Bản, chúng tôi còn thiếu nhiều, mà các sách nước ngoài viết về Trà đạo vẫn còn khoảng cách. Hiểu biết về Trà đạo của chúng tôi cũng còn giới hạn.
Trước những khó khăn nhất định này, và với chỉ một tấm lòng thôi, e rằng công việc biên soạn sẽ không tránh khỏi nhiều sai sót. Do vậy, rất mong quý bạn đọc thông cảm và lượng thủ.
NGUYỄN BÁ HOÀN
Văn hóa Trà đạo được hình thành và phát triển trong đời sống của người dân Nhật đến nay đã trải qua mấy trăm năm. Sức hấp dẫn của nó vẫn mạnh mẽ, tuy lặng lẽ mà vẫn thu hút được nhiều người, kể cả trong và ngoài nước Nhật.
Triết lý của Trà đạo là triết lý của một “Đạo Sống”, là những lý luận về những tiến trình diễn biến tâm linh có đích đến, một cách chặt chẽ và có hệ thống. Hàm chứa ở đó sự vận dụng tâm nhẫn nại, tâm lặng lẽ, tâm tỉnh giác, để mỗi người tự thông và thể hiện sự cộng thông giữa con người và thế giới xung quanh. Trà đạo xuất hiện là do các vị Thiền sư khai sáng, nên cái “Đạo” trong việc uống trà chính là cái “Đạo của các vị Thiền sư. Cái “Đạo” ấy tỏa sáng, thường hằng, nên bất cứ điều gì mà các Ngài đụng đến thì đều là Đạo cả, chứ không riêng gì về việc uống trà mới gọi là Trà đạo.
Nói là Trà đạo, vì cái duyên của các ngài với chén trà, rồi mượn chén trà làm phương tiện pháp giúp người hậu học. Những người đến với Trà đạo là đến với cái tâm của các vị Thiền sư, tức là đến với “cái chỗ không thể đến được”, cũng có nghĩa là đến với “cái tâm không thể dùng ý thức mà tìm được" của chính mỗi người. Có như vậy thì cái “Đạo” trong Trà đạo mới thường hằng, nếu không như vậy, e rằng sẽ ngăn cách, sẽ khó mà thưởng thức hương vị Thiền trong chén trà ngon !
Chúng tôi không phải là hành giả tu Thiền, cũng không phải là trà nhân của Trà đạo. Chúng tôi chỉ là những người ngưỡng mộ Thiền tông. Trong tâm cảm sâu xa của chúng tôi, hình ảnh các vị Thiền sư chân đi giày có, vai mang bị vải, tay chống gậy Thiền dong ruổi này đây mai đó hoằng hóa độ sanh vẫn mãi là hình ảnh ấn tượng nhất, sinh động nhất và đáng kính trọng nhất trong thế giới con người. Chúng tôi đã từng say mê, thủ vị trước những giai thoại về Thiền, về hành trạng của các Thiền sư và dù vẫn còn mù tăm trước áo nghĩa của Thiền, nhưng luôn được phấn khích, hấp dẫn mỗi khi đọc qua những quảng lục, ngữ lục của chư vị Thiền sư.
Từ ngưỡng mộ và kính trọng, nên nhận thấy những gì có ảnh hưởng của Thiền của Đạo, thi đều là “trân châu, bát bửu” cả. Biên soạn tập sách nhỏ này cũng không ngoài tấm lòng ngưỡng mộ Thiền tông của chúng tôi.
Nội dung tập sách này được chia làm hai phần riêng biệt. Phần một nói về Triết Lý Trà Đạo. Phần hai nói về Văn Hóa Trà Đạo. Thực tình tư liệu về Trà Đạo Nhật Bản, chúng tôi còn thiếu nhiều, mà các sách nước ngoài viết về Trà đạo vẫn còn khoảng cách. Hiểu biết về Trà đạo của chúng tôi cũng còn giới hạn.
Trước những khó khăn nhất định này, và với chỉ một tấm lòng thôi, e rằng công việc biên soạn sẽ không tránh khỏi nhiều sai sót. Do vậy, rất mong quý bạn đọc thông cảm và lượng thủ.
NGUYỄN BÁ HOÀN
