Tháng 6/1944 tôi nhận được giấy gọi đi trình diện để huấn luyện tân binh.
Cách đây không lâu có người hỏi tôi đã học được gì khi được huấn luyện trong quân đội.
Nghe thật ngộ nghĩnh, nhưng tôi cho rằng tôi đã học được rất nhiều về sự thích ứng.
Tôi đã học được rằng tôi có thể thích ứng bất chấp những thách đố và vất vả về thể chất. Tôi có thể chịu được cái nóng và cái lạnh. Có thể vừa bò dưới kẽm gai vừa mang súng trường M1 trong khi đạn súng máy bắn trên đầu và tai ù đặc vì tiếng nổ.
Tôi cũng học được sự hòa nhập dưới những hình thức khác.
Tôi sống cùng các chiến hữu của mình trong doanh trại với giường xếp thành hai dãy dọc theo lối đi. Chúng tôi là một tập thể đa dạng. Trong lúc chiến tranh tiếp diễn và lệnh tổng động viên đang ban bố, hầu hết nam giới mạnh khỏe trong độ tuổi 18 đến 45 đều được tuyển mộ - người giàu, người nghèo, những người có học lẫn những ai thất học.
Dù xuất thân là những người xa lạ, sự gian khổ cùng nếm trải trong tập luyện nhằm một mục đích chung đã tạo nên tinh thần đồng đội trong chúng tôi.
Chúng tôi đều hòa nhập cùng nhau và khi ngồi uống bia vào tối thứ sáu chẳng ai màng đến xuất thân của người khác.
Chính một chiến hữu thân tình trong trung đội đã khích tôi quyết định đăng nhập trường sĩ quan. Sự can đảm đi đến quyết định đó có lẽ là một điều may mắn đối với tôi vì đến lúc tôi lên đường ra mặt trận thì chiến tranh đã kết thúc. Không phải ai tôi quen biết cũng gặp may như vậy.
Năm 1945, ngay sau khi Nhật đầu hàng, tôi được điều đến Hokkaido, hòn đảo ở cực bắc của Nhật và sau đó đến Tokyo.
Tokyo đã điêu tàn vì chiến tranh.
Dọc theo bước chân đi qua thành phố này, tôi vẫn còn nhớ ấn tượng rõ nét rằng mặc dù chiến tranh đã tàn phá tan hoang, những cuộc tiếp xúc của tôi với người dân Nhật tại đó vẫn diễn ra bình thường.
Trẻ con thường lui tới với chúng tôi để vòi kẹo cao su, kẹo đường hoặc thuốc lá. Chẳng ai xem chúng tôi là những người hùng, nhưng ngược lại cũng chẳng thấy một sự thù hận nào sau chiến tranh như đã mường tượng.
Tại Nhật, một lần nữa, tôi đã học được rằng, đôi khi trong những hoàn cảnh khó khăn, những con người với xuất thân thật khác biệt, chỉ bằng tình người, vẫn có thể đối xử với nhau như những con người và cùng nhau hòa nhập.
