80% của thành công là từ cống hiến.
- Woody Allen, trích Tình yêu & Sự chết.
Cách đây vài năm tôi nhận được một giải thưởng của YMCA.
Ngày được trao giải tôi đã nhìn quanh khán phòng đông đúc và thắc mắc tại sao tất cả những con người này lại xôn xao đến thế vì mình.
Điều duy nhất mà tôi nghĩ ra được là tôi đã cống hiến dồi dào.
Lúc còn là một luật sư trẻ hồi thập niên 1950, ban đầu tôi tham gia vào các hoạt động cộng đồng qua việc gia nhập ban lãnh đạo YMCA, một tổ chức mà tôi đã trải qua nhiều ngày tháng vui tươi trong thời sinh viên.
Một thời gian sau, tôi quyết định cống hiến nhiều hơn cho cộng đồng và góp sức một cách trực tiếp hơn.
Thế là cùng với công tác luật sư tình nguyện miễn phí, tôi bắt đầu tham gia vào các ủy ban và hội đồng khắp nơi, từ phòng thương mại cho đến các chiến dịch tuyển quân trong học đường. Dần dà một số hoạt động thay đổi bản chất và số lượng hoạt động cũng gia tăng. Trong thời gian này, vợ tôi, Mary, cũng bắt đầu đóng góp vào các hoạt động công ích của cô ấy.
Tại sao tôi lại đóng góp nhiều như thế? Tôi cho rằng có một số lý do.
Tôi đóng góp vì tôi quan tâm đến một mục đích công chính. Hoặc vì tôi quan tâm đến người đã kêu gọi tôi góp sức. Và có khi tôi đóng góp vì bức xúc khi những người khác không chung tay.
Đam mê cống hiến của tôi đã trở thành đề tài tếu cho các con tôi. Thế nhưng tôi nhận ra chúng cũng đã hình thành thói quen đó. Và thật tình mà nói, tôi đã có được thói quen đó.
Ưu tư của tôi về sự cống hiến đã trở thành câu chuyện đùa vui của các con tôi. Thế nhưng tôi nhận ra chúng cũng đã tạo dựng được nếp nghĩ ấy. Và thật ra mọi chuyện đến với tôi cũng là như thế.
Tôi bắt đầu cống hiến vì từ một lúc nào đó tôi đã chứng kiến những con người mà tôi ngưỡng mộ cũng đã cống hiến.
Ở quê nhà tôi tại Bremerton, Washington, ra tay giúp đỡ xóm giềng là nghĩa cử bình thường của những người tử tế. Bố mẹ tôi, nếu xét theo thang điểm từ một đến mười, thì đạt chín điểm về chuyện giúp đời. Bố tôi là người mà mọi người đều biết có thể trông cậy. Nếu có chuyện chung cần quyên tiền thì bố tôi luôn sẵn sàng kêu gọi mọi người đóng góp tiền bạc. Ông đã từng đóng vai trò trụ cột để thiết lập một công viên mới trong thành phố. Tôi đã đọc được chuyện đó trên một tờ báo cũ mãi sau khi ông đã qua đời. Trước đó tôi không hề biết chuyện đó, nhưng tôi không ngạc nhiên.
Mẹ tôi thì góp sức cho rất nhiều hoạt động cộng đồng, từ các buổi dã ngoại cho đến những cuộc đi quyên góp.
Bố mẹ tôi chẳng bao giờ nói về chuyện giúp đời. Họ cứ làm.
Một người lớn khác cũng mang lại cho tôi những bài học cuộc sống hùng hồn về chuyện góp sức cho đời là người láng giềng của tôi, Dorm Braman. Ông đã tham gia rất nhiều việc và làm được nhiều đến nỗi bạn sẽ tưởng chừng phải có hai người hợp lại mới sống được một cuộc đời như của Dorm.
Dorm là chủ nhân một cơ sở đóng tủ và lúc rảnh rỗi ông dẫn dắt nhóm Hướng đạo.
Ông là một con người đặc biệt, với những đóng góp đã tác động đến cuộc sống của nhiều người. Thực tế, cho dù chưa bao giờ tốt nghiệp trung học, sau khi bọn trẻ nhóm Hướng đạo chúng tôi vào đại học, Dorm đã ra tranh chức thị trưởng Seatlle và đã đắc cử. Về sau ông được tổng thống Nixon bổ nhiệm làm trợ lý bộ trưởng giao thông.
Những năm đầu khi ông còn làm huynh trưởng Hướng đạo, mỗi tháng một lần vào dịp cuối tuần - dù trời nắng hay mưa - Dorm đều đưa chúng tôi đi dã ngoại, có thể chỉ là một chuyến cắm trại an nhàn hoặc một đợt điền dã cuốc bộ 20 dặm đầy gian nan qua rặng núi Olympic.
Có một năm thậm chí ông còn kiếm một chiếc xe bus cũ, gắn thêm ghế và đưa cả bọn chúng tôi đến các công viên quốc gia tại Yellowstone hoặc Glacier.
Nhưng ký ức xa xôi và sâu sắc nhất mà tôi còn lưu giữ về Dorm chính là công sức của ông trong việc tạo dựng nơi mà chúng tôi gọi là Trại Tahuya và Nhà Sundown.
Công trình này manh nha từ lúc Dorm quyết định rằng đoàn Hướng đạo chúng tôi sẽ phải có một khu trại riêng và xây dựng một cơ ngơi lán trại tuyệt đẹp bằng gỗ tại đó.
Bước đầu tiên là phải thuyết phục Câu lạc bộ Lions ủng hộ ý tưởng này và mua đất cho đoàn Hướng đạo. Chúng tôi đặt tên nơi đó là Trại Tahuya, theo tên con sông chảy qua đó.
Khi đã có địa điểm rồi, Dorm dạy chúng tôi cách khai hoang, đốn cây và xây dựng. Từ đó đến nay rất nhiều thứ đã thay đổi.
Lúc bấy giờ, chúng tôi đốn cây bằng tay và cưa gỗ thành từng đoạn dài bằng nhau bởi những chiếc cưa ngang hai người kéo, rồi lột vỏ, bào phẳng và gọt cho đúng kích thước bằng rìu. Chúng tôi cũng có một công cụ điện - chiếc cưa máy chạy bằng điện từ chiếc xe tải của Dorm.
Xây nhà gỗ là một việc vất vả và táo bạo. Nhưng cuộc phiêu lưu này đã chứng minh cho chúng tôi thấy nếu có đủ thời gian và ý chí để sát cánh làm việc bên nhau thì việc gì cũng có thể đạt được. Ảnh, 1938.
Trong suốt ba mùa hè, kỳ cuối tuần nào hai mươi đứa thiếu niên chúng tôi, Dorm và dự trưởng đều làm việc suốt ngày, tự nấu ăn trên bếp lửa ngoài trời và ngủ dưới bầu trời sao.
Sau ba mùa hè vất vả (cộng với vô số kỳ cuối tuần trong năm học) chúng tôi đã có một ngôi nhà nhỏ bằng gỗ trong rừng.
Đó là một cơ ngơi bề thế kích thước khoảng 8 x 13m với gian chính lớn hơn hầu hết gian chính của các gia đình và một lò sưởi khổng lồ được xây bởi bố của một trong các cậu bé, vốn là một bác thợ xây đá. Bếp và gác xép để ngủ thì rộng mênh mông.
Khó mà diễn tả được công sức đã bỏ ra để xây Nhà Sundown - tức là sự cảm nhận của chúng tôi khi hoàn thành ngôi nhà - đối với bất cứ một ai chưa bao giờ xây dựng một ngôi nhà từ đầu đến cuối.
Nói một cách thô thiển, chúng tôi đã học được cách sử dụng vô số dụng cụ lao động tay chân, dựng được một ngôi nhà cầu kỳ và nếm trải bao gian nan cũng như một vài thương tích.
Nói theo nghĩa rộng, chúng tôi đã chứng kiến bức tranh minh họa về tầm nhìn và tinh thần lãnh đạo được phối hợp với năng lực mạnh mẽ của con người cùng lao động hướng về một mục đích chung.
Trong cuộc đời chúng tôi, Dorm không chỉ đóng góp để tạo ra một ngôi nhà gỗ trong rừng. Ông đã giúp chúng tôi có được một tư duy - niềm tin rằng mọi chuyện đều có thể đạt được.
Ngôi nhà gỗ chúng tôi đã dựng lên lớn đến độ chứa được tất cả 20 hướng đạo sinh của Đoàn 511 cùng các bố mẹ tụ tập. Ngôi nhà gỗ Sundown từ lâu đã không còn nhưng những bài học chúng tôi học được khi dựng nhà thì đã được truyền dạy qua nhiều thế hệ. Ảnh, 1939.
