Thống kê số là hiện tượng không thể thiếu được trong xã hội hiện đại, lớn thì như việc nhà nước cứ mỗi định kỳ hàng năm phải tiến hành thống kê điều tra dân số, nhỏ thì như việc một thầy giáo tiến hành thống kê điểm số học tập của học sinh sau mỗi kỳ kiểm tra. Và ngày nay, lý thuyết và phương thống kê học được ứng đụng một cách rộng rãi, nó làm thay đổi nhận thức của con người về thế giới. Vậy thống kê xuất hiện như thế nào?
Ngay từ thế kỷ 17 có một thương nhân người Anh tên là John Gerander đã tiến hành nghiên cứu về bảng tử vong mà chính phủ công bố. Ông ta phát hiện ra rằng tỷ lệ người chết vì các loại bệnh tật, tự sát và các loại tai nạn sự cố khác về cơ bản là không thay đổi, còn tỷ lệ số người chết vì bệnh truyền nhiễm lại dao động rất lớn. Năm 1662, ông tập trung các thành quả nghiên cứu của mình vào trong cuốn sách có tên là “Quan sát tự nhiên và quan sát chính trị đối với bảng tử vong”, cuốn sách này được coi là “khởi nguồn cho khoa học thống kê chân chính”.
Thống kê học chính là dùng để nghiên cứu quan sát số lượng hiện tượng xã hội xuất hiện nhiều lần và chỉ ra quy luật khoa học của nó. Ví dụ như khảo sát tình hình trí lực của con người : chọn bất kỳ một số người nào đó, đưa cho họ các bài trắc nghiệm để kiểm tra trí tuệ. Kết quả kiểm tra là : trí tuệ của họ phân bố thành hình gấp khúc kiểu chiếc chuông. Điều này có nghĩa là những người có trí tuệ bình thường chiếm đại đa số, người có trí tuệ thấp và người có trí tuệ siêu việt chiếm số lượng ít. Hơn nữa số người tham. dự trắc nghiệm này càng nhiều thì đường cong gấp khúc càng thế hiện hình chiếc chuông. Trí tuệ con người về tổng thể đều theo một kiều quy luật nhất đinh, quy luật này chỉ có dựa vào nghiên cứu thống kê học mới phát hiện được.
Vậy thống kê học hiện đại có đặc điểm gì?
Thứ nhất thống kê học hiện đại trên cơ sở của lý thuyết xác suất đã xây dựng được phương pháp toán học độc đáo của mình. Thứ hai , thống kê áp dụng phương pháp lấy mẫu , chú trọng suy đoán tổng thể từ mẫu; thứ ba, thống kê không thể tách rời khỏi quan sát số lượng lớn và phân tích tính quy lt khách quan của kết quả quan sát; thứ tư, thống kê học nhất thiết phải thiết kế và tạo ra những bài trắc nghiệm khoa học, có hiệu quả (ví dụ như thiết kế bài trắc nghiệm trí tuệ lúc trước).
Sang thế kỷ 20, thống kê học phát triển rộng khắp và phổ cập nhanh chóng : thử nghĩ mà xem, trong các lĩnh vực khoa học tự nhiên, vật lý, hóa học, địa chất học, di truyền học, trong các lĩnh vực khoa học xã hội, kinh tế học, xã hội học, quản lý học thậm chí cả thăm dò dân ý, đánh giá tài sản, tiêu thụ sản phẩm, các vụ án phạm tội, có cái nào không cần đến thống kê?
Thống kê quả thật không ở đâu là không thấy!
