THUẬN NGHỊCH NHẤT THỊ, HÂN THÍCH LƯỠNG VONG
Người mẹ khi sinh con phải đối mặt với sự nguy hiểm tính mạng, tích lũy tiền tài phú quí nhiều sẽ khiến bọn trộm cướp dòm ngó, sao có thể nói đó là điều vui mà không phải là chuyện buồn; nghèo khổ khiến con người nuôi dưỡng được tính cách tiết kiệm, mắc bệnh khiến con người chú ý đến việc giữ gìn sức khỏe, sao có thể nói đây là việc xấu mà không phải việc vui. Vì vậy, người hiểu rõ thông suốt nên ứng xử với những thuận cảnh và nghịch cảnh như nhau, đồng thời quên đi những vui mừng lẫn buồn phiền.
ĐIỂN CỐ XỬ THẾ
Vợ của Trang Tử chết, Huệ Tử đến phúng điếu, trông thấy Trang Tử đang ngồi trên đất gõ vào chậu sành mà hát. Huệ Tử nói: ‘‘Vợ ông đã sống cả đời với ông, sinh con cho ông, bây giờ già chết đi ông không đau thương khóc lóc thì thôi còn ngồi gõ vào chậu sành mà hát, việc này chẳng phải là quá đáng sao?”. Trang Tử nói: “Không phải vậy, ông nghe tôi nói đây. Người trong nhà tôi mới mất sao tôi có thể không đau thương chứ? Chỉ là sau khi nghĩ lại, con người vốn không có mạng sống, không những không có sinh mạng mà ngay cả hình thể cũng không có; không những không có hình thể mà thậm chí ngay cả hơi thở cũng không có, chỉ là trong sự thay đổi dường như không ấy bỗng nhiên có hơi thở, hơi thở thay đổi nên mới có hình thể, hình thể thay đổi nên mới có sinh mạng. Hiện giờ người trong nhà tôi lại thay đổi trở thành chết đi thì giống như bốn mùa của tự nhiên thay đổi vậy, nó đã nghỉ yên trong môi trường tự nhiên rộng lớn này, nếu tôi còn vì điều này mà đau thương khóc lóc thì chẳng phải là không hiểu rõ lý lẽ sao? Vì vậy tôi mới không khóc!”.
Trang Tử có được sự bình thản đối với sống chết là vì ông thấy được chân tướng: có sinh nhất định sẽ có tử, sinh tử là tương đối, sinh tử chẳng qua chỉ là sự thay đổi của tự nhiên!
